فهرست مطلب
چارت سازمانی چیست؟
چارت سازمانی یکی از ابزارهای کلیدی در مدیریت و سازماندهی سازمان‌ها است که نقش مهمی در تعیین ساختار، وظایف و ارتباطات داخلی آنها دارد. این ابزار به‌منظور ایجاد یک تصویر واضح از ساختار و عملکرد سازمان استفاده می‌شود و در مدیریت منابع انسانی کاربرد دارد. در این مقاله، به مهم‌ترین نکات درباره چارت سازمانی خواهیم پرداخت.
ایزو 9001 در یکی از بندهای خود به طور کامل مدیریت منابع انسانی را شرح می‌دهد.
تعریف چارت سازمانی
چارت سازمانی یک نمایش گرافیکی است که ساختار داخلی سازمان را به تصویر می‌کشد. این نمایش شامل ارتباطات، وظایف، سطوح مدیریتی و تقسیم‌بندی مختلف دپارتمان‌ها و واحدهای سازمانی می‌شود. چارت سازمانی نموداری است که ساختار داخلی و سلسله‌مراتب شرکت را به‌صورت بصری نشان می‌دهد. اغلب از آن به‌عنوان ارگانیگرام یا نمودار سازمانی یاد می‌شود. معمولاً ارگانیگرام‌ها نقش‌ها، مسئولیت‌ها و روابط بین افراد درون یک نهاد را از مدیر تا کارگران نشان می‌دهند. نمودارهای سازمانی یا به‌طورکلی یک شرکت را در سطح وسیع نشان می‌دهند یا به بخش یا واحد خاصی تعمیم می‌دهند. در شرکت‌های بزرگ‌تر، ممکن است بخش‌ها یا تیم‌های عملکردی مختلف و روابط بین آنها را نیز منتقل کند.
اهمیت چارت سازمانی
شفافیت سازمان: چارت سازمانی به اعضای سازمان کمک می‌کند تا ساختار و وظایف را به‌وضوح درک کنند و از ابهام‌ها جلوگیری کنند.
تعیین وظایف: با استفاده از چارت سازمانی، وظایف و مسئولیت‌ها به طور دقیق تعیین می‌شوند و از تداخل در وظایف جلوگیری می‌کند.. تسهیل ارتباطات: این ابزار به افراد کمک می‌کند تا مسیر ارتباطی خود با سایر اعضای سازمان را بهتر درک کنند.
مراحل طراحی چارت سازمانی
۱. شناسایی وظایف و واحدها: ابتدا باید وظایف و واحدهای مختلف سازمان شناسایی شوند.
۱. شناسایی وظایف و واحدها: ابتدا باید وظایف و واحدهای مختلف سازمان شناسایی شوند.
۲. تعیین سطوح مدیریتی: سطوح مدیریتی مختلف مانند مدیرعامل، مدیران عامل، مدیران واحدها
انواع چارت سازمانی
به‌طورکلی، نمودارهای سازمانی را میتوان به گروه‌های زیر تقسیم کرد:
چارت سازمانی سلسله‌مراتبی
در این نوع چارت، سازمان به صورت پایین به بالا ترتیب شده است و سطوح مختلف مدیریتی با استفاده از خطوط ارتباطی نمایش داده می‌شوند. نمودار سازمانی سلسله مراتبی به شکل یک هرم است. در یک ساختار سلسله مراتبی اطلاعات و جهت ها به صورت عمودی جریان دارند. اطلاعات از طریق هر سطح جریان می یابد تا زمانی که به بالاترین سطح برسد. پس از دریافت و ارزیابی تمام اطلاعات، تصمیمی در بالا گرفته می شود و تا زمانی که به گیرندگان مورد نظر برسد، از طریق سطوح سلسله مراتب به پایین جریان می یابد. در این چارت سازمانی، افراد با بالاترین رتبه، در بالای نمودار و افراد با رتبه پایین‌تر در زیر آنها قرار می‌گیرند. سلسله مراتب سازمانی به طور کلی به صنعت، موقعیت جغرافیایی و اندازه شرکت بستگی دارد.به عنوان مثال، یک شرکت سهامی عام معمولاً سهامداران را در بالاترین کادر نشان می دهد و به دنبال آن موارد زیر را به ترتیب عمودی نزولی نشان می‌دهد:
- رئیس هیئت‌مدیره
- نایب‌رئیس هیئت‌مدیره
- اعضای هیئت‌مدیره
- مدیر اجرایی (مدیرعامل)
- سایر مدیران (که توسط خطوط افقی به یکدیگر متصل می‌شوند)
سایر عناوین شغلی که ممکن است به دنبال مدیران باشند عبارت‌اند از:
- رئیس‌جمهور
- معاون ارشد رئیس‌جمهور
- معاون رئیس‌جمهور
- دستیار معاون رئیس‌جمهور
- سرپرست ارشد
- دستیار کارگردان
- مدیر
- دستیار مدیر
- کارمندان تمام‌وقت
- کارمندان پاره‌وقت
- پیمانکاران
چارت سازمانی ماتریسی
در یک نمودار سازمانی ماتریسی، روابط گزارش‌دهی به‌جای سلسله‌مراتب سنتی، به‌عنوان یک شبکه یا ماتریس تنظیم می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر، کارمندان روابط گزارش‌دهی دوگانه دارند – هم به یک مدیر کارکردی و هم به مدیر محصول. این نوع ساختار در سازمان‌هایی که دارای خطوط تولید و خدمات متنوع هستند استفاده می‌شود. ساختار سازمانی ماتریسی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا ارتباطات بازبین بخش‌ها ایجاد کنند، محیطی متنوع ایجاد کنند، منابع را تخصیص دهند و فضایی پویا را در کارکنان شکل دهند.
چارت سازمانی مسطح یا افقی
نمودار سازمانی مسطح طبق تعریف دارای سطوح کمی از مدیریت میانی بین کارکنان و مدیران اجرایی است. ساختار سازمانی مسطح به‌گونه‌ای طراحی شده است که کارمندان را با توانمند ساختن آنها برای تصمیم‌گیری بهره‌وری بیشتر کند. ارتباطات راحت‌تر بین مدیران و کارکنان جریان می‌یابد و امکان تغییر سریع‌تر و حل مشکلات را فراهم می‌کند. ساختارهای سازمانی مسطح با شرکت‌های کوچک‌تر بهترین کار را می‌کنند، جایی که میتوان برخی از تصمیم‌گیری‌ها را غیرمتمرکز کرد و درعین‌حال یکپارچگی شرکت را حفظ کرد.
نظرات کاربران